Aby otrzymać dobry jakościowo i jednocześnie wysoki plon z uprawy sadów, niezbędne jest prawidłowe nawodnienie. Szczególnie w ostatnich latach sadownikom dały się we znaki susze, które zmniejszały plony, a co za tym idzie dochody hodowców. To dobitnie pokazuje, jak ważne jest zadbanie o optymalną wilgotność gleby w sadach, a pozostawienie tego aspektu łaskawości losu jest – mówiąc krótko – proszeniem się o kłopoty. Nawadnianie sadu jest wskazane również przez wzgląd na duże zagęszczenie drzew, co powoduje większe zapotrzebowanie na wodę.
Odporność roślin sadowniczych na brak wody wynika z wielu czynników m.in. cech genetycznych, naturalnej odporności, czy też ogólnych warunków przyrodniczych, a także jak przyjmuje się – w indywidualnych cechach podkładki i odmiany szlachetnej. Podczas okresu suszy należy dołożyć wszelkich starań, aby rośliny miały zapewnioną odpowiednią wilgotność podłoża. Tylko to pozwoli ograniczyć straty wynikające z braku wody.
Plantacje drzew owocowych w sadach są szczególnie narażone na ograniczenie dostępności naturalnego nawodnienia, przez wzgląd na gęstość nasadzenia. Przez bliskość roślin ich system korzeniowy nie rozrasta się swobodnie, ale ma wydłużony kształt, co utrudnia pobór wody. Między innymi tak ważne jest dodatkowe nawadnianie pól, obsadzonych drzewkami. Świadomi plantatorzy inwestują w systemy ułatwiające nawadnianie sadów w celu utrzymania prawidłowej wilgotności podłoża. Takie rozwiązanie pozwala uniezależnić się od opadów i osiągać wysokie plony bez względu na warunki.
Jakie mogą być skutki niedoboru wody w sadach? Bardzo poważne. Woda jest niezbędna do prawidłowego wzrostu drzewek, ich plonowania, a także procesu fotosyntezy. Największe zapotrzebowanie na wodę rośliny wykazują w okresie intensywnego rozwoju owoców. Nie bez znaczenia jest także zachwianie regularności pór roku, a także obserwowane od kilku lat anomalia pogodowe. Nawadnianie powinno być przeprowadzane stosownie do potrzeb danego gatunku drzew. Ich przekroczenie może poskutkować ograniczonym wzrostem i obniżeniem jakości plonów.
Nawadnianie sadów może być realizowane w różny sposób. Sadownik do wyboru ma m.in. deszczownie, system nawadniania kropelkowego, mikrozraszanie, czy worki do podlewania drzew. Poniżej krótka charakterystyka każdej z wymienionych metod.
To najpopularniejszy sposób nawadniania. Wzdłuż nasadzeń rozciągane są linie kroplujące, które aplikują odpowiednią ilość wody do systemu korzeniowego drzewa. Ta skuteczna metoda skutecznie nawadnia pola, utrzymując wskazaną wilgotność gleby. Sadownicy stosują ten system szczególnie w przypadku plantacji jabłoni i gruszy. Nawadnianie kropelkowe może być stosowane na płaskim, jak i nierównym terenie. Dużym plusem kroplowania jest oszczędność wody nawet do 40%, dzięki dozowaniu jej precyzyjnie w układ korzeniowy drzewa.
Stosowanie deszczowni wymaga stałego i wydajnego źródła wody. Niewątpliwą zaletą tej metody nawadniania jest szybkość dostarczania drzewom wody. Zraszacz ma duży zasięg, więc jest w stanie jednorazowo objąć nawodnieniem duży obszar. Ten system do nawadniania sadów ma jeszcze jedno zastosowanie, a mianowicie chroni rośliny przed przymrozkami. Zraszanie powoduje wytworzenie na powierzchni liści i pąków cienkiej warstwy lodu, co chroni je przed mrozem. Niestety deszczownia ma również wady. Po pierwsze podczas nawadniania nie można prowadzić żadnych prac, gdyż tryskająca woda skutecznie to uniemożliwia. Po drugie zraszacze polewają oprócz gleby także liście, co może prowadzić do chorób grzybiczych roślin.
Nawadnianie sadu może odbywać się z pomocą tak zwanych mikrozraszaczy. Jest to odpowiedź na tradycyjne deszczownie, przez które drzewa często popadają w choroby grzybowe. Mikrourzadzenia montowane są pod koronami drzew, co eliminuje skraplanie liści, kierując wodę bezpośrednio na glebę. Jest to metoda bardziej ekonomiczna od deszczowania, gdyż wymaga średnio wydajnego źródła wody, dzięki mniejszemu dawkowaniu.
Ta stosunkowo nowa metoda nawadniania sadów, do tej pory mająca szerokie zastosowanie przy podlewaniu drzew w miejskich parkach, skwerach, osiedlach i innych miejscach zielonych. Worki do podlewania drzewek stosowane są przypadku małego sadu lub upraw amatorskich. Ten system podlewania uniemożliwia nawadnianie pola, ale woda trafia precyzyjnie do korzeni drzewa dzięki specjalnym sączkom. Napełnienie worka pozwala na dozowanie wody do 6 godzin, co zapewnia drzewu nawodnienie do 1 tygodnia (w zależności od potrzeb danych roślin). Taki sposób nawadniania zapewnia głębokie nasycenie systemu korzeniowego. Dodatkowo worki nawadniające nie wymagają stałego źródła wody, gdyż ich napełnienie może nastąpić z mobilnych cystern i beczek.
Bez wątpienia system nawadniania sadów jest niezwykle ważne. Dostarczenie roślinom wody, gwarantuje ich prawidłowy wzrost i daje efekt w postaci obfitych plonów. Instalację takiego systemu należy wziąć pod uwagę już przy planowaniu zakładania sadu. Wybór odpowiedniej metody zależy od jego wielkości, rodzaju roślin, ukształtowania terenu, a nawet lokalizacją, w której sad jest zakładany. Myśląc o instalacji systemu nawadniana, nie można pominąć kwestii źródła zasilania go wodą. Studnia, źródło naturalne (potok, jezioro), a może dostarczanie wody „z zewnątrz”? Każda metoda ma swoje plusy i minusy i najlepiej zawczasu się nad nimi pochylić i wybrać optymalny system do potrzeb plantacji.
